Tax Highlights for Real Estate – Styczeń 2024

1. Obligatoryjny KSeF przełożony

Podczas briefingu prasowego zorganizowanego przez Ministerstwo Finansów, poinformowano o zmianie terminu wejścia w życie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur. Przypomnijmy, że pierwotnie system miał zacząć obowiązywać od 1 lipca 2024 roku.  

Minister Finansów decyzję o przesunięciu terminu argumentował krytycznymi błędami systemu, które znacząco zmniejszyłyby komfort prowadzenia działalności gospodarczej i pewność, że wystawione faktury trafią do systemu.

W tej chwili trwa wyłanianie zewnętrznej firmy audytowej, która przeprowadzi szczegółowy audyt informatyczny. Obecnie nie ma podanej szczegółowej daty, od której będzie obowiązywać obligatoryjny KSeF, natomiast według informacji podanych przez Ministra Finansów, obowiązkowy KSeF nie wejdzie jednak w życie szybciej niż w 2025 roku.

2. Wyrok TSUE w polskiej sprawie dotyczącej odpowiedzialności pracownika za wystawianie pustych faktur

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 30 stycznia 2024 roku, w sprawie C-442/22, orzekł, że jeżeli pracownik podatnika, jest odpowiedzialny za wystawianie pustych faktur, zawierających dane podatnika, to pracownik może być obowiązany do zapłaty podatku należnego, który z tych faktur wynika.

Sprawa dotyczyła polskiej spółki, w której podczas kontroli podatkowej urząd skarbowy stwierdził, że między 2010 i 2014 rokiem spółka wystawiła ponad 1500 faktur które nie odzwierciedlały rzeczywistej sprzedaży towarów. Konsekwentnie, spółka nie wpłaciła do urzędu skarbowego 1 497 847 złotych VAT. Natomiast fikcyjni kontrahenci spółki skorzystali z prawa do odliczenia.

Urząd skarbowy wydał decyzję, w której określił wysokość VAT należnego od spółki z tytułu spornych faktur. Uznał on, że spółka nie dochowała należytej staranności w zakresie wystawienia przez pracownika pustych faktur.

Spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który zgodził się z organem podatkowym. Następnie sprawa trafiła do NSA, który postanowił zwrócić się do TSUE z następujące pytania prejudycjalne:

1) Czy art. 203 dyrektywy VAT należy rozumieć w ten sposób, że w sytuacji gdy pracownik podatnika VAT wystawił fałszywą fakturę z wykazanym podatkiem VAT, na której wykazał dane pracodawcy jako podatnika, bez jego wiedzy i zgody, za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT, należy uznać:

• podatnika VAT, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, czy też
• pracownika, który bezprawnie wykazał VAT na fakturze, wykorzystując dane podmiotu będącego podatnikiem VAT?

2) Czy dla odpowiedzi, kogo uznać w rozumieniu art. 203 dyrektywy VAT za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT w okolicznościach jak [przedstawione w pytaniu pierwszym], istotne jest, czy podatnikowi VAT zatrudniającemu pracownika, który bezprawnie wykazał na fakturze VAT dane zatrudniającego go podatnika, można zarzucić brak należytej staranności w nadzorze nad pracownikiem?”

TSUE orzekł, że za zapłatę zobowiązań z tytułu podatku VAT zobowiązana jest każda osoba, która wykazuje podatek na fakturze, nie zawsze musi to być podatnik, a na przykład pracownik podatnika.

TSUE zwrócił również uwagę na kwestię dochowania należytej staranności przez podatnika, w zakresie kontroli pracowników. W tej sytuacji pracownik spółki był odpowiedzialny za samodzielne wystawianie faktur, bez konieczności uzyskiwania zgody od przełożonych. TSUE wskazał, że pracodawca zobowiązany jest do dochowania należytej staranności wymaganej w celu kontrolowania działań swojego pracownika i uniknięcia w ten sposób możliwości wykorzystania jego danych identyfikacyjnych przez pracownika, do celów wystawiania fałszywych faktur.

W ocenie Trybunału, że w sytuacji gdy pracownik podatnika VAT wystawił fałszywą fakturę wykazującą podatek należny, posługując się tożsamością pracodawcy jako podatnika bez jego wiedzy i zgody, pracownika tego należy uznać za osobę wykazującą VAT w rozumieniu tego art. 203, chyba że podatnik

ten nie dochował należytej staranności, rozsądnie wymaganej w celu kontrolowania działań wyżej wymienionego pracownika.

3. Wyrok WSA w sprawie odliczenia VAT od wydatków na budowę lokali mieszkalnych budowanych w ramach społecznej inicjatywy mieszkaniowej

O indywidualną interpretację podatkową w sprawie podatku od towarów i usług wystąpiła spółka, która została zawiązana jako społeczna inicjatywa mieszkaniowa. Spółka zajmował się budowaniem domów mieszkalnych oraz ich wynajmowaniem. W umowie spółki zapisano, że będzie ona zawierała umowy o partycypacji z osobami, po czym osoby te po 5 latach będą mogły wykupić mieszkanie na własność.

Spółka miała wątpliwości, w zakresie prawa do odliczania podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakupy dokonywane przez spółkę. Sama była zdania, że nabywane towary oraz usługi wykorzystuje zarówno do czynności nieopodatkowanych, jak i zwolnionych, jednakże końcowo i tak staną się przedmiotem opodatkowanej sprzedaży dla najemców. Natomiast spółka wystąpiła o potwierdzenie swojego stanowiska do Dyrektora KIS.

Dyrektor KIS nie zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy. W uzasadnieniu podkreślił, że aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, konieczny jest związek zakupionych towarów i usług z czynnościami opodatkowanymi. Jeśli te zakupy są wykorzystywane do czynności zwolnionych od podatku VAT lub niepodlegających VAT, podatek nie może być odliczony. Dodatkowo zwrócił również uwagę, na zasadę niezwłocznego odliczenia VAT, natychmiast po powstaniu podatku naliczonego. Zdaniem dyrektora KIS-u, sprzedaż lokali przez spółkę nastąpi co najmniej po 5 latach, przez okres który będą one wynajmowane, który to najem będzie korzystał ze zwolnienia od opodatkowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w wyroku z 30 stycznia 2024 roku, sygn. akt I SA/Kr 1141/23 zgodził się ze stanowiskiem organu i odrzucił skargę spółki. W uzasadnieniu podkreślił, że jeśli lokale mają być przeznaczone na wynajem na cele mieszkaniowe, to zostaną używane do działalności zwolnionej z VAT, a nie opodatkowanej. Sąd uznał, że nie można akceptować koncepcji oczekiwania na sprzedaż (np. po 5 latach) w celu skorzystania z odliczenia podatku. Zgodnie z zasadą niezwłocznego odliczania podatku, podatnik nie musi czekać na sprzedaż lub efektywne wykorzystanie towaru lub usługi, aby skorzystać z prawa do odliczenia. Z tego powodu stanowisko organu podatkowego nie budzi wątpliwości sądu.

4. Mechanizm odwrotnego obciążenia a ujemne ceny energii lub gazu

O indywidualną interpretację podatkową wystąpiła spółka, która świadczy usługi maklerskie w zakresie nabywania i sprzedaży w swoim imieniu, ale na rachunek klientów towarów giełdowych. Uczestniczyła również w transakcjach rynku OTC (over the counter) nabywając i zbywając towary giełdowe i produkty energetyczne na rachunek własny w ramach transakcji bilateralnych.

Spółka od kilku miesięcy analizuje sytuację, w której ceny energii lub gazu są ujemne, przez zwiększoną podaż nad popytem. Spółka dla potrzeb rozliczania VAT traktuje to jako transakcję towarową, polegającą na odbiorze energii i gazu, a wynagrodzeniem za tę usługę jest wartość energii lub gazu. W efekcie tej transakcji dochodzi do faktycznego zmiany właściciela energii.

W związku z powyższym spółka zadała dyrektorowi KIS następujące pytanie: czy dla potrzeb rozliczania transakcji dotyczących energii elektrycznej i gazu dokonywanych w cenach ujemnych, spółka ma prawo, w okresie obowiązywania czasowego mechanizmu odwrotnego obciążenia podatkiem gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, zastosować mechanizm odwrotnego obciążenia zgodnie z przepisem art. 145e ust. 1 ustawy o VAT.

Zdaniem spółki, przysługiwało jej prawo do zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia, z czym jednakże nie zgodził się dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej.

Był on zdania, że tego typu zdarzenia gospodarcze w świetle podatku od wartości dodanej należy rozumieć nie jako dostawę towarów, lecz jako świadczenie usługi przez odbiorcę, polegającą na odbiorze towaru, jak możemy przeczytać w uzasadnieniu interpretacji „Istotą tej usługi jest uwolnienie

sprzedawcy energii od problemów (kosztów) związanych z posiadaniem energii elektrycznej, na którą nie ma zapotrzebowania (możliwości magazynowania energii elektrycznej są bardzo ograniczone).”

Zdaniem organu podatkowego, w przypadku wystąpienia sytuacji, w której dochodzi do powstania cen ujemnych, nie dochodzi do dostawy towarów, a do świadczenia usługi. Konsekwentnie, czynności te nie są objęte zakresem zastosowania art. 145e ust. 1 ustawy o VAT.

Końcowo sąd pierwszej instancji w wyroku z 18 stycznia 2024 r., sygn. III SA/Wa 2124/23 nie zgodził się ze stanowiskiem spółki, wskazując, że w przypadku wystąpienia tzw. fenomenu ujemnych cen energii lub gazu nie będzie miał zastosowania mechanizm odwrotnego obciążenia. Sąd podkreślił, że mechanizm odwrotnego obciążenia nie ma zastosowania do transakcji energii elektrycznej lub gazu, bowiem aby ten mechanizm miał zastosowanie muszą być spełnione zarówno przesłanki podmiotowe, przedmiotowe jak i do miejsca w którym ta transakcja ma miejsce. W ocenie sądu art. 145e ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług nie dotyczy transakcji związanych z obrotem energią elektryczną i gazem po cenach ujemnych, bowiem w takiej sytuacji mamy do czynienia z świadczeniem usług.